ทำอย่างไร เมื่อลูกไม่รักความสะอาด

ลูกวัยประถมต้องการการเรียนรู้และการพัฒนา ชอบความสะดวกสบาย ซึ่งบางครั้งลูกอาจไม่รู้ว่าสิ่งที่ลูกทำไปนั้นไม่ดี เช่น การไม่รักความสะอาด พ่อแม่ผู้ปกครองจึงควรให้เวลา และใช้ความอดทนในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ให้คำแนะนำที่ทำตามได้โดยไม่ยาก ใจเย็นรอคอยกับการปรับตัวของลูก ไม่ควรคาดหวังว่าลูกจะเปลี่ยนแปลงได้ทันที ให้โอกาสลูกแบบค่อยเป็นค่อยไป และไม่นานเกินรอเราก็จะได้หนูน้อยรักสะอาดคนใหม่ ด้วยความรักและความเข้าใจ เราสามารถช่วยให้ลูกเรียนรู้ และเติบโตอย่างมีความรับผิดชอบ และรักความสะอาดได้ด้วยวิธีการดังต่อไปนี้ 

สอนลูกทำสะอาดด้วยการทำสะอาดให้ลูกดู

            พ่อแม่คือกระจกเงาของลูก พฤติกรรมของพ่อแม่ที่ลูกเห็นอยู่ทุกวัน จะเป็น “ภาพจำ” ในใจลูก ฉะนั้นเราต้องเป็นผู้รักษาไว้ซึ่งความสะอาดให้ลูกเห็น ทั้งในเรื่องการทำความสะอาดบ้านเรือน เสื้อผ้าเครื่องใช้เครื่องแต่งตัวให้ดูดีมีความสะอาดเรียบร้อย การทำอาหาร การจัดห้องครัว การขัดห้องน้ำ ฯลฯ เมื่อลูกเห็นกิจวัตรของเราจนคุ้นตา นั่นคือเราได้ทำตัวเป็นแบบอย่างที่ดีให้ลูก และวิสัยของเด็กเล็กชอบการเลียนแบบ ลูกจึงทำตามในสิ่งที่ดีที่ลูกเห็นเป็นประจำ นั่นคือการรักความสะอาด

บ่มเพาะวินัยให้เกิดในตัวลูก

            วินัยเป็นสิ่งสำคัญที่เราต้องสอนลูกตั้งแต่ยังเล็ก การมีวินัยทำให้เกิดความเป็นระเบียบเรียบร้อยสะอาดตา เช้าตื่นนอนขึ้นมา ชวนลูกพับผ้าห่มผืนน้อยของลูก หากแรก ๆ ลูกทำได้ยังไม่เรียบร้อย ก็ไม่เป็นไร ค่อย ๆ ทำ ค่อย ๆ ฝึก ลูกจะทำได้ดีขึ้น หลังจากนั้นให้ลูกอาบน้ำแปรงฟัน หากลูกน้อยยังงอแงหงุงหงิง ให้เล่านิทานเรื่องหนอนกัดกินฟันของเด็กที่ไม่ชอบถูฟัน ทำให้ปวดฟันทรมาน ลูกอาจจะคิดได้ตามนิทานเพราะไม่อยากปวดฟัน ชวนลูกล้างมือก่อนรับประทานอาหารหรือหลังจากเข้าห้องน้ำ แล้วป้อนข้อมูลให้ลูกเรื่องการรักษาความสะอาดเพื่อป้องกันเชื้อโรค สอนลูกให้เก็บเสื้อผ้าใส่แล้วไว้ในตะกร้าซักให้เรียบร้อย ไม่ใช่โยนไว้ระเกะระกะ ทิ้งขยะให้ลงถังเพื่อป้องกันเชื้อโรคออกมาเดินเล่นโดนตัวลูก ซึ่งอาจทำให้ลูกไม่สบายได้ ลูกเป็นเด็กที่อยากแข็งแรง มีสุขภาพดี ลูกจะทำตามได้โดยไม่ยาก รวมทั้งการเก็บของเล่นและอุปกรณ์การเรียนให้เข้าที่เข้าทางด้วย

สร้างวิธีคิดให้ลูกเห็นว่าการรักษาความสะอาดเป็นเรื่องง่ายและน่าสนุก

            ชวนลูกทำงานบ้านง่าย ๆ เช่น การพับผ้าที่ซักสะอาดแล้ว ให้ลูกหัดแยกกองเสื้อผ้าของตนเอง เสื้อ กางเกง กระโปรง ชุดชั้นใน ถุงเท้า ชุดอยู่กับบ้าน ชุดนอน แล้วจัดเข้าลิ้นชักตามประเภท เพื่อให้ลูกรู้จักการบริหารจัดการสมบัติของตนเองให้เป็นระเบียบเรียบร้อย ชวนลูกจัดเก็บเสื้อผ้าของลูกที่ใส่ไม้แขวนไว้แล้ว เข้าตู้เสื้อผ้า จัดให้เป็นหมวดหมู่ชุดนักเรียน ชุดกีฬา ชุดไทย ชุดลูกเสือ ชุดเนตรนารี รวมทั้งชุดไปเที่ยวที่ลูกจัดชุดให้เข้ากันด้วยตนเอง เพื่อให้ดูสะอาดตา หยิบใช้ได้ง่าย และลูกมีความสุขสนุกในการจัดการ

            เด็กเล็กชอบการเล่นแบบมีส่วนร่วม เราเข้าครัวทำอาหาร ให้ลูกช่วยล้างผักผลไม้เพื่อป้องกันสารพิษ ให้ลูกช่วยทำความสะอาดล้างจานคว่ำจาน หรือเก็บจานที่แห้งสะอาดแล้วเข้าที่ เราจัดหาฝักบัวอันเล็ก ๆ ให้ลูกช่วยรดน้ำต้นไม้ หรือไม้กวาดอันเล็ก ๆ ช่วยเก็บกวาดลานบ้านและเก็บใบไม้แห้งใส่ถุง ระหว่างช่วยกันทำงาน ชวนลูกคุยเรื่องต้นไม้ใบหญ้าและการดูแลรักษาความสะอาดของกระถางต้นไม้และบริเวณบ้าน เปิดเพลงสนุก ๆ กวาดลานบ้านไปด้วย เต้นไปด้วยก็ได้ ลูกจะเพลิดเพลินและสนุกไม่รู้เบื่อ

ชวนลูกหาความรู้รอบตัวเรื่องความสะอาด

            จัดหาหนังสือนิทานหรือหนังสือภาพสวย ๆ เรื่องเกี่ยวกับความสะอาดให้ลูกอ่านเล่นเพลิน ๆ และซึมซับความรู้โดยไม่รู้ตัว หรือตั้งค่าหาคลิปสอนเรื่องการทำความสะอาดสำหรับเด็ก ให้ลูกเปิดดูได้บ่อยครั้งตามต้องการ หรือจัดหาของเล่นประเทืองปัญญา เช่น ตัวต่อเลโก้เรื่องการจัดบ้าน การแต่งตัวสวย ๆ ให้ตุ๊กตาน่ารัก อุปกรณ์เครื่องมือแพทย์ของเล่นให้ลูกได้เล่นเป็นหมอเป็นพยาบาลกับพี่น้องและเพื่อน ซึ่งอุปกรณ์เหล่านี้ต้องมีการจัดเก็บให้เป็นระเบียบและสะอาด เพื่อความปลอดภัยของผู้ป่วย เล่นเกมจับคู่ภาพของสิ่งที่ต้องใช้ร่วมกันในการทำความสะอาด เช่น ไม้กวาด กระป๋องน้ำ ผ้าเช็ดพื้น ฯลฯ ให้ลูกเล่าวิธีการใช้อุปกรณ์เหล่านั้น และขั้นตอนในการทำความสะอาดตามจินตนาการของลูก

บำรุงขวัญและกำลังใจให้หนูน้อยรักสะอาด

            เราหมั่นหากิจกรรมสนุก ๆ ให้ลูกทำเป็นกิจวัตร ลูกน้อยต้องการการเรียนรู้และการพัฒนา เมื่อลูกทำได้ดี เราต้องมีคำชมเชย แถมด้วยลูกยอว่าลูกช่วยเรา ทำให้เราไม่เหนื่อย ภารกิจต่าง ๆ สำเร็จได้อย่างรวดเร็ว ลูกจะใจฟูรู้สึกถึงความสำคัญของตัวเองที่ได้ช่วยทำความสะอาด เราหอมแก้มลูกเป็นรางวัล มีทิปใส่กระปุกให้ตามสถานการณ์ ตั้งชื่อกระปุกว่า “หนูน้อยรักสะอาด” เมื่อกระปุกเต็มแล้ว พาลูกนำกระปุกไปฝากออมสิน เมื่อตัวเลขในบัญชีเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จากกิจวัตรรักความสะอาด รับรองลูกขยันทำต่อเนื่องแน่นอน

ความพยายามปลูกปั้นลูกน้อยของเราให้เป็นหนูน้อยรักสะอาดไม่ยากอย่างที่คิด ให้ลูกรู้ว่าการรักษาความสะอาดเป็นหน้าที่ของทุกคนในครอบครัว เมื่อลูกและสมาชิกของครอบครัวอยู่ในบ้านที่สะอาดน่าอยู่ พวกเราจะมีสุขภาพกายใจสมบูรณ์แข็งแรง มีความสุข มีพลัง ซึ่งจริง ๆ แล้วลูกรับรู้และทำตามได้ หากเราให้เหตุผลและคำแนะนำที่โดนใจ รวมทั้งวิธีการสร้างแรงบันดาลใจให้น่าสนุก ที่ทำให้ลูกน้อยพร้อมให้ความร่วมมืออย่างเต็มที่ และเราเองก็สนุกร่วมไปด้วยกับกิจกรรมที่ทำให้เป็นกิจวัตรในครอบครัว

ณัณท์